Tổng cục Quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, giám sát thị trường thương mại điện tử

Theo Sách Trắng thương mại điện tử, dự kiến đến năm 2025, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam sẽ đạt mức 35 tỷ USD, tương đương với việc mỗi người dân sẽ chi tiêu khoảng 600 USD/năm thông qua mua sắm online. Điều này cho thấy, Việt Nam là nước có tiềm năng lớn về phát triển thương mại điện tử với tốc độ tăng trưởng thuộc Top 3 trong khu vực Ðông Nam Á.

Nhìn nhận xung quanh vấn đề này, ông Trần Hữu Linh - Tổng Cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường cho biết, dịch COVID-19 lây lan mạnh trong cộng đồng khiến cho nền kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng, việc kinh doanh, mua bán hàng hóa trực tiếp bị ảnh hưởng.

Các tỉnh, thành phố bị giãn cách nên việc kinh doanh, mua bán, giao nhận và vận chuyển hàng hóa qua các hình thức thương mại điện tử càng trở nên hữu dụng và được người dân sử dụng thường xuyên.

Đặc biệt, hàng hoá giới thiệu trên các website bán hàng trực tuyến, mạng xã hội, sàn thương mại điện tử, ứng dụng bán hàng như: shopee, Lazada, Tiki, Chotot.vn, Sendo… rất phong phú, đa dạng với hàng ngàn chủng loại sản phẩm, nhiều hình thức dịch vụ giao nhận, thanh toán khác nhau.

Tình trạng gian lận thương mại trên các sàn thương mại điện tử hiện đang là vấn đề nhức nhối đối với cơ quan chức năng, đặc biệt là vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trước những chiêu thức ngày càng tinh vi của các trang mua bán điện tử.

“Mặc dù đã quyết liệt đấu tranh, ngăn chặn, nhưng số lượng các vụ việc được phát hiện, xử lý còn thấp, trong khi đó các hành vi lợi dụng hoạt động thương mại điện tử để vi phạm pháp luật ngày càng phức tạp. Việc xử lý vi phạm đối với các hành vi gian lận thương mại trên các sàn thương mại điện tử cũng gặp không ít khó khăn, do việc thực hiện kiểm tra, truy tìm được những doanh nghiệp “ảo” này không đơn giản”, ông Trần Hữu Linh nêu rõ.

Hơn nữa, chính vì tốc độ tăng trưởng nhanh và doanh thu ngày càng lớn, các đối tượng thường xuyên tận dụng mọi kẽ hở để một mặt cung cấp thông tin về hàng hóa, thông tin giao dịch trên internet; quảng bá trực tuyến và khuyến mại rầm rộ; mặt khác thẩm lậu hoặc đưa những hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ qua cửa khẩu, biên giới, cảng biển, sân bay… bán tràn lan trên thị trường nội địa với quy mô lớn.

Do đó, thương mại điện tử đặt ra nhiều thách thức đối với nền kinh tế nói chung và với công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát thị trường, phát hiện, xử lý và ngăn chặn các hành vi vận chuyển, kinh doanh, buôn bán hàng lậu, hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong thương mại điện tử nói riêng.

Theo ông Trần Hữu Linh, để ngăn chặn tình trạng này, Tổng cục Quản lý thị trường đã ban hành Quyết định thành lập Tổ công tác về Thương mại điện với nhiệm vụ tham mưu, giúp việc Tổng cục trưởng trong quản lý thị trường về thương mại điện tử.

Cụ thể như thu thập, tiếp nhận, xác minh thông tin các vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật về kinh doanh hàng hoá nhập lậu, hàng giả, hàng cấm, hàng hoá không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng hoá xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Ngoài ra, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường đã ban hành Công văn số 1621/TCQLTT-VPTC gửi các Cục Quản lý thị trường các tỉnh, thành phố về việc thành lập Tổ công tác về thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, Tổng cục Quản lý thị trường chủ trì thành lập Đoàn theo dõi tình hình thi hành pháp luật về kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Mặt khác, tiến hành xem xét, đánh giá tình hình tuân thủ pháp luật, thống nhất trong áp dụng pháp luật về kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại điện tử và xem xét, đánh giá tình hình bảo đảm các điều kiện thi hành pháp luật về kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này tại một số Cục Quản lý thị trường các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Báo cáo của Cục Quản lý thị trường các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cho thấy: Năm 2021 lực lượng quản lý thị trường cả nước đã thực hiện kiểm tra 140 vụ việc liên quan đến thương mại điện tử, xử lý 132 vụ việc vi phạm, xử phạt vi phạm hành chính gần 2,5 tỷ đồng, trị giá hàng vi phạm gần 3,5 tỷ đồng. Các hành vi vi phạm chủ yếu kinh doanh hàng hoá nhập lậu, hàng giả, hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và gian lận thương mại.

Riêng 6 tháng đầu năm 2022, lực lượng quản lý thị trường cả nước đã thực hiện kiểm tra 45 vụ việc, xử lý 42 vụ việc vi phạm, xử phạt vi phạm hành chính hơn 700 triệu đồng, trị giá hàng vi phạm gần 1,2 tỷ đồng (hành vi vi phạm chủ yếu kinh doanh hàng hoá nhập lậu, hàng giả, hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và gian lận thương mại).

Tuy nhiên, việc chủ động nắm thông tin, phát hiện vi phạm trên môi trường mạng gặp nhiều khó khăn, hạn chế do các đối tượng vi phạm thường giới thiệu trên website là mẫu hàng chính hãng, đầy đủ thông tin, giấy tờ nhưng khi giao hàng thì giao hàng giả hoặc không rõ nguồn gốc xuất xứ, không bảo đảm chất lượng.

Các trường hợp vi phạm rõ ràng chưa có biện pháp khẩn cấp để ngăn chặn, xử lý kịp thời mà vẫn phải thông qua nhiều quy trình phức tạp (xác minh chủ thể đăng ký, chủ sở hữu trang web, xác minh giao dịch với sàn thương mại điện tử, kiểm tra, lập biên bản vi phạm…

“Việc kiểm tra, xử lý của cơ quan chức năng đòi hỏi phải có dấu hiệu, chứng cứ vi phạm cụ thể. Trong khi các giao dịch, thanh toán trên mạng đều có rủi ro bị hủy, xóa dấu vết rất nhanh, trong khi thẩm quyền của lực lượng quản lý thị trường không thể đề xuất lấy các sao kê ngân hàng để theo dõi giao dịch tài chính của đối tượng mà phải thông qua cơ quan công an. Các đối tượng kinh doanh hàng hóa vi phạm thường có quy mô nhỏ lẻ nên rất khó phát hiện, kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm”. Ông Trần Hữu Linh chia sẻ.

Hơn nữa, bản thân người tiêu dùng chưa nâng cao ý thức trong hoạt động mua bán thực phẩm, ý thức tố giác tội phạm còn e dè đã nhiều khi tiếp tay cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm không đúng theo quy định của pháp luật.

Liên quan đến việc nâng cao năng lực thực thi pháp luật về thương mại điện tử, thời gian tới Tổng Cục Quản lý thị trường sẽ đẩy mạnh đào tạo, tập huấn cho lực lượng quản lý thị trường về thực thi thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong thương mại điện tử, nhất là kỹ năng điều tra, thu thập chứng cứ, thông tin đối tượng.

Mặt khác, Tổng cục Quản lý thị trường cũng sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luậtđể hoạt động này lan tỏa rộng rãi tới doanh nghiệp, nhất là các sàn giao dịch thương mại điện tử và người tiêu dùng trong việc chủ động trang bị các kỹ năng mua hàng trên mạng.

Theo Tạp chí Điện tử